انواع سبکهای رهبری به همراه دانلود پرسشنامه تعیین سبک رهبری
وقتی صحبت از رهبری میشود همه به رتبههای بالای چارت سازمانی نگاه میکنند، یا همه به افرادی مانند: گاندی، استیو جابز، ماندلا، فرگوسن و … فکر میکنند. رهبری ویژگیست که همه میتوانند داشته باشند و این ربطی به سمت و سلسله مراتب سازمانی ندارد. رهبری یک مهارت قابل توسعه است که در طول زمان میتواند بهبود پیدا کند. فقط کافی است به افرادی که به آنها اعتماد میکنید و در دل کوهستان و یا کویر به دنبال آنها راه میروید فکر کنید. بله آنها هم رهبر هستند، شما به آنها اعتماد دارید، به آنها گوش میدهید، آنها مسیر و اهداف سفر را میدانند و آنها به شما در طول مسیر یاد میدهند. این رهبران سبکهای رهبری متفاوتی دارند سبکهای رهبری به رویکرد رفتاری اطلاق میشود که رهبران برای تاثیرگذاری، ایجاد انگیزه و هدایت پیروان از آن استفاده میکنند. در این مقاله با انواع سبکهای رهبری آشنا میشویم و میتوانیم سبک رهبری خودمان را پیدا کنیم.
رهبری چیست؟
رهبری توانایی یک فرد برای تاثیرگذاری و هدایت پیروان و یا اعضای یک سازمان یا تیم است. رهبری در بیشتر جنبههای زندگی نمود دارد. در سیاست، در سازمان، در مذهب، در تجارت و …. رهبران افرادی هستند که چشم انداز دارند، آنها تصمیمهای دشوار میگیرند، آنها اهداف قابل دستیابی را عنوان خواهند کرد و ابزار و دانش کافی را در اختیار افراد برای دستیابی به اهداف خواهند داد. در تجارت و سازمان افرادیکه رهبری را برعهده دارند عموما به سمتهای بالای سازمان دست پیدا خواهند کرد، این افراد در حرفه خود بهترین هستند و شما این نامها را بارها و بارها شنیدهاید. استیو جابز، بیل گیتس، جف بزوس، ایلان ماسک، وارن بافت و …
چرا رهبری مهم است؟
رهبری نقش اساسی در موفقیت و جهتدهی یک کسب و کار دارد. سازمانها برای ارتباط گرفتن با ماموریت، چشم انداز، اهداف، متحد کردن افراد در راستای رسیدن به اهداف به رهبران موفق نیاز دارند. این ویژگی در زمانهای بحران بیشتر حائز اهمیت میشود، زیرا رهبران میتوانند در مواقع حساس تصمیمهای سخت را بگیرند. این سطح از اعتماد و داشتن هوش هیجانی بالا برای موفقیت، ایجاد یک محیط کاری مثبت و سازنده، کار تیمی، رفاه و فرهنگ مثبت مورد نیاز است.
این مقاله را هم مطالعه کنید: مدیران جدید به چه آموزشهایی نیاز دارند؟
سبک رهبری چیست؟
سبکهای رهبری به رویکرد رفتاری اطلاق میشود که رهبران برای تاثیرگذاری، ایجاد انگیزه و هدایت پیروان از آن استفاده میکنند. این سبکها تعیین میکنند که رهبران چگونه برنامهها و استراتژیهایی را برای دستیابی به موفقیت اتخاذ میکنند. سبکهای رهبری در مجامع مختلف مورد مطالعه قرار گرفتهاند تا موثرترین سبک انتخاب گردد. مطالعات ثابت کرده است هرچه افراد به رهبر اعتماد داشته باشند میزان موفقیت تیم و سازمان بیشتر است و افراد بیشتر از رهبر و سازمان پیروی خواهند کرد. آنها به اهداف دست پیدا خواهند کرد، میتوانند آزادانه صحبت کنند و نظرات و ایدههای خود را عنوان کنند.
چرا سبکهای رهبری مهم است؟
سبک رهبریکه توسط هر رهبر اتخاذ میشود معمولا ترکیبی از شخصیت، تجربیات، هوش هیجانی، خانواده، طرز تفکر، فرهنگ و … آن رهبر است. بنابراین رهبران سبک رهبری خود را در رابطه با ویژگیهای بالا درک خواهند کرد و تعیین میکنند. رهبری موثر بیشتر با سبک رهبری ارتباط دارد. بنابراین توانایی یک رهبر برای برعهده گرفتن مسئولیت و دانستن این که آیا یک موقعیت نیاز به تصمیم اجرایی یا تصمیم مشورتی دارد، حیاتی است. از طرفی رهبر باید بداند چه سبک رهبری برای سازمان مفید است تا آن را اتخاذ کند. درک سبک رهبری و انجام آن به موارد ذیل ختم خواهد شد:.
-
- بهبود در ارتباطات و همکاریبین افراد.
- مشخص شدن مالکیت، مسئولیتها، اندازه و دامنه وظایف رهبر
- افزایش مشارکت کارکنان و اعضایتیم.
- تقویت اثربخشیو بهره وریعملکرد اعضایتیم.
- افزایش اثربخشیمدیران و توسعه آنها.
شاید یکی از بهترین تعاریف را دوایت دی.آیزنهاور (رئیس جمهور سابق آمریکا) بیان میکند: رهبری هنر وادار کردن شخص دیگری به انجام کاری است که شما میخواهید، زیرا او میخواهد آن کار را انجام دهد.
انواع سبکهای رهبری
حال که درک کردیم سبکهای رهبری چه چیزی است و چرا مهم است در ادامه برخی از این سبکها را با تاکید بر مهمترین آنها مرور خواهیم کرد:
-
رهبری دموکراتیک Democratic Leadership
سبکی است که رهبر بر مبنای ورودیها از تیم تصمیمها را میگیرد. این سبک رهبری مشورتی و مشارکتی است که هر کدام از اعضای تیم فرصت مشارکت در پروژهها را دارند. با این حال رهبر مسئول نهایی تصمیمگیری است. این سبک یکی از موثرترین و محبوبترین سبکهای رهبری است، زیرا توانایی اصلی آن شنیده شدن صدای تمامی افراد است حتی آن فردی که در ردههای پایین سازمان است و این به آنها احساس مهم بودن را خواهد داد. این سبک شامل تفویض اختیار به سایر اعضای تیم است که وظایف کاری را به آنها ارائه خواهد داد و از تجربیات و مهارتهای آنها برای رسیدن به موفقیت استفاده خواهد کرد. این سبک رهبری مشارکت و خلاقیت را تشویق خواهد کرد و باعث افزایش رضایت شغلی میشود. از طرفی ایجاد اجماع بین اعضای تیم میتواند زمانبر و پرهزینه باشد به ویژه در مواردی که باید تصمیم به سرعت اتخاذ شود.
این مقاله را مطالعه کنید: راهنمای کامل تفویض اختیار + فیلم+ دانلود چک لیست (PDF)
-
رهبریاستبدادی/خودکامه Autocratic Leadership
نقطه مقابل رهبری دموکراتیک است. این سبکی است که رهبر تمام تصمیمات را بدون در نظر گرفتن اعضای تیم خواهد گرفت. رهبر تمام مسئولیتها و اختیارات را برعهده خواهد گرفت، قدرت مطلق دارد و وظایف را دیکته خواهد کرد. هیچ مشورتی وجود ندارد و پس از تصمیمگیری افراد باید بدون هیچ نظری آن را اجرا کنند. این سبکی است که سطحی از ترس بین اعضا از رهبر وجود دارد. این سبک باعث نارضایتی میشود زیرا بیشتر تصمیمها به نفع کارکنان نیست، از طرفی این سبک اگر با دانش و مهارت رهبر و آشنایی وی با محیط باشد میتواند در تصمیمگیریهای سریع موثر واقع شود.
-
رهبری به سبک عدم مداخله Laissez-Faire Leadership
یک رویکرد منفعل است. رهبران منابع، ابزار و موارد مختلف را در اختیار اعضای تیم قرار میدهند و خود را کنار میکشند. این سبک رهبری به این مفهوم است که ((بگذار آنها کار خود را بکنند)). این روشی است بدون برنامهریزی، تصمیم گیری، رسیدگی به مشکلات، و تکمیل پروژه از سمت رهبر. این رویکرد برای کارکنان که خود انگیزگی دارند، خلاق هستند و آزادی عمل میخواهند بسیار مناسب است. سطح آزادی و استقلالی که به تیم داده میشود بسیار نشاطآور و سازنده است. از طرفی در صورت این که رهبر خود را به صورت کامل کنار بکشد باعث هرج و مرج و سردرگمی اعضایتیم خواهد شد و تعارض را بالا خواهد برد و شاید مسیر و هدف اصلی در میانه راه گم شود. طبق تحقیقات این سبک رهبری کمترین رضایت و کمترین اثربخشی را دارد.
-
رهبری تحولآفرین Transformational Leadership
این سبک رهبری در مورد دگرگونی است. دگرگونیکسب و کار، الهام بخشیدن به اعضای تیم و افزایش سطح خودآگاهی، دستیابی به هر آن چیزیکه فکر نمیکردید میتوانید بدست بیاورید. این رهبران از تیم خود انتظار بهترینها را دارند و به طور مداوم تا بهترین شدن آنها را تحت فشار قرار میدهند. این سبک در مورد تغییر در سازمان و افراد است. این سبک رهبری در مورد انگیزه دادن به افراد است تا از منطقه امن خود خارج شوند و به حداکثر توانایی خود برسند. رهبران این سبک باید از سطح بالایی از هوش هیجانی، صداقت، چشم انداز، همدلی و مهارتهای ارتباطی برخوردار باشند. این سبک بیشتر مناسب سازمانهای نوپا و نوگرا است که میخواهند موارد را تغییر دهند. این رهبران به افراد چالشهای مختلف سخت با ضرب الاجلهای معین ارائه میدهند. رهبران با فشار بیش از اندازه به اعضا و عدم شناسایی و درک توانایی آنها ممکن است افراد را از دست بدهند. در هر صورت این رهبران میتوانند با ایجاد چشم انداز، اعتماد مشترک بین رهبر و کارکنان به بهره وری و مشارکت بالا برسند.
-
رهبری معاملهگری/تعاملیTransactional Leadership
کوتاه مدت است و به نوعی ((معامله دادن و گرفتن)) است. افراد توافق میکنند در همه جنبهها از رهبر پیروی کنند و در ازای آن پاداش دریافت کنند. اگر به اهداف دست پیدا کنند برمبنای توافق انجام شده پاداش دریافت خواهند کرد. این نوع سبک در سازمانهای فروشمحور و بازاریابی مفید میباشد. این نوع سبک رهبری نقشها و وظایف را تعیین خواهد کرد و برنامهریزی میکند تا افراد به اهداف برسند. علاوه بر مشوقها، مجازاتی هم وجود دارد و بنا بر معاملهای که شده است افراد در صورت نرسیدن مجازت خواهند شد. این یک روش مستقیمتر است برای ارتباط گرفتن با اعضای تیم، سردرگمیها را از بین خواهد برد و وظایف به وضوح به نفرات ابلاغ خواهد شد. به دلیل اهداف سفت و سخت و مستقیم امکان از بین رفتن خلاقیت و نوآوری نیز وجود دارد. همچنین میتواند باعث کاهش رضایت شغلی و خروج بالایکارکنان شود.
-
رهبری بوروکراسی/بوروکراتیک Bureaucratic Leadership
این یک نوع رهبری کتابی است. قوانین و مقررات طبق خط مشی و دستورالعمل بدون هیج انعطافی انجام میگیرد. قوانین توسط رهبران تدوین خواهد شد و رهبران مطمئن خواهند شد تا قوانین با دقت اجرا میگردد. رهبران ورودی و موارد کاری نفرات را بررسی خواهند کرد و اگر با قوانین تببین شده مطابقت نداشته باشد رد خواهد شد. این نوع سبک رهبری در سلسله مراتب سازمانی نمود بیشتری دارد و مواردی قانونی است که از بالا به پائین ابلاغ میشود. در این نوع سبک رهبری خط قرمزهای زیادی وجود دارد و افراد نمیتوانند به راحتی موارد کاری را تغییر دهند. این نوع سبک رهبری بیشتر مربوط به سازمانهای قدیمی و صدساله است که در آن موفقیت از طریق رویههای مشخص شده به دست میآید. از این رو پیشنهادهای مختلف رد خواهد شد و یا با مقاومت روبرو میگردد. این نوع سبک رهبری نوآوری و خلاقیت را از بین خواهد برد و به مراتب نیز انگیزه از بین میرود، برای همین برای افراد جوان و پرانرژی مناسب نخواهد بود. این نوع سبک رهبری برای مشاغل خطرناک که نیاز به ایمنی زیادی دارند و برای کارکنانی که صرفا یک کار معمولی (اپراتوری) را انجام میدهند مفید است.
-
رهبری خدمتگزار Servant Leadership
رهبر قبل از این که رهبر باشد خدمتگزار تیم است. رهبر تلاش میکند تا نیازهای تیم را برآورده کند و به افراد بیش از اندازه اهمیت خواهد داد. رهبران خدمتگذار سعی میکنند راههای را برای توسعه افراد، ارتقا و الهام بخشیدن به آنها پیدا کنند تا افراد به بهترین نتیجه دست پیدا کنند. این نوع سبک به صداقت و بزرگواری زیادی نیاز دارد و باعث ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت و روحیه بالا در اعضای تیم میگردد. همچنین یک محیط اخلاقی ایجاد میکند که با ارزشها و آرمانهای قوی همسوی دارد. برخی از افراد اعتقاد دارند که این سبک رهبری در محیط رقابتی که سایر سبکها در رقابت با رهبری خدمتگزار هستند میتواند مناسب نباشد، این رهبران به راحتی از سایر رهبران عقب میافتند زیرا چابکی در رسیدن به اهداف را مانند سایر سبکها ندارند و در محیط یا سازمانهای چابک از ضرب الاجلها عقب خواهند افتاد.
-
رهبری به سبک مربیCoach-style Leadership
رهبری به سبک مربی شامل شناسایی و پرورش نقاط قوت فردی و تدوین استراتژیهایی برایتیم میشود تا به خوبی با یکدیگر، منسجم و موفقیت آمیز کار کنند.
-
رهبری کاریزماتیک Charismatic Leadership
رهبری کاریزماتیک از کاریزما برای ایجاد انگیزه و الهام بخشیدن به پیروان استفاده میکند. رهبران از مهارتهای ارتباطی شیوا برای متحد کردن یک تیم به سمت یک چشم انداز مشترک استفاده میکنند. با این حال، به دلیل اعتماد زیاد رهبران کاریزماتیک به خود، آنها میتوانند خود را بزرگتر از تیم ببینند و مسیر وظایف مهم را از دست بدهند.
-
رهبری استراتژیک Strategic Leadership
رهبری استراتژیک عملیات اصلی شرکت را رهبری میکند و فرصتهای رشد آن را هماهنگ میکند. رهبر میتواند چندین لایه کارمند را به طور همزمان پشتیبانی کند.
این مقاله را هم مطالعه کنید: نسل زد(Z) و ویژگیهای آنها (با مروری بر سایر نسلها)
کدام سبک رهبری بهتر است؟
هیچ راه درستی برای رهبری وجود ندارد و ممکن است بنا به شرایط و وضعیت سبک رهبری شما نیز تغییر کند. بنابراین مهم است که سبکهای رهبری، مزایا و معایب آنها را بشناسید و در زمان مورد نیاز از آنها استفاده کنید. برای داشتن یک رویکرد صحیح در رهبری میتوانید از موارد ذیل کمک بگیرید:
- نوع سازمان، سازمان شما یک سازمان بالغ است یا هنوز مراحل رشد خود را سپری میکند؟
- نوع کار، این یک کار روتین و معمولی است یا یک کار خلاقانه؟
- تجربه و مهارت تیم در چه مرحله ای است؟ آیا آنها افراد کم سابقه هستند یا از تجربه زیادی برخوردارند؟
- شخصیت رهبری شما چگونه است؟ با شناختیکه از خود دارید برای هدایت تیم با کدام سبک راحتتر هستید؟
چگونه سبک رهبری خود را پیدا کنیم؟
انتخاب سبک رهبری به شما کمک میکند تا رهبر موثرتری باشید و دید بهتری نسبت به موارد و مسائل پیدا کنید. در اینجا چند نکته وجود دارد که کمک میکند سبک رهبری خود را انتخاب کنید:
- در مرحله اول، شفاف بودن در مورد اهداف خود و آنچه میخواهید به آن برسید ضروری است. هنگامیکه یک چشم انداز روشن دارید، انتقال ایدههای خود به تیم خود و تشویق آنها برای پیروی از راه شما آسانتر خواهد بود.
- دوم، آزمایش کنید! سبکهای رهبری مختلفی وجود دارد، و بهترین راه برای یافتن سبکهای خود این است که رویکردهای مختلف را آزمایش کنید و ببینید چه چیزی برای شما و تیمتان بهتر است.
- در نهایت، به یاد داشته باشید که رهبری به معنایکامل بودن نیست. وقتی از جایی با اشتیاق و هدف هدایت میشوید، طبیعتاً دیگران به سمت شما و پیام شما کشیده میشوند. به یاد داشته باشید، به عنوان یک رهبر، بسیار مهم است که برای مایل به دریافت و ارائه بازخورد باشید و به سخنان افراد گوش دهید.
این را به خاطر داشته باشیم اصل اصلی سبکهای رهبری، میزان اعتماد پیروان به رهبر است.
پرسشنامه ارزیابی سبک رهبری
برای تعیین سبک رهبری خودتان میتوانید پرسشنامه سبک رهبری را از لینک زیر دانلود کنید. این پرسشنامه چهار سبک رهبری زیر را مشخص میکند.
Authoritative: اقتدارگرا
Democratic: دموکراتیک
Facilitative: تسهیل کننده
Situational: موقعیتی
Leadership Style Assessment Questionnaire
سخن پایانی
مطالعاتی که دانیل کلمن بر روی 3000 مدیر انجام داد نشان میدهد که سبک رهبری و شخص رهبر تا 30 درصد بر سودآوری سازمان و موفقیت سازمان تاثیرگذار است. این نشان میدهد که این موضوع تا چه اندازه میتواند مهم باشد و یک رهبر چگونه میتوان موفقیت تیم و سازمان را رقم بزند. رهبران صداقت دارند، اعتماد به نفس دارند، حل مسئله و تصمیم گیری بلد هستند، آنها شنوایی موثر دارند، کمتر سخن میگویند و بیشتر گوش میدهند. آنها همدلی و همراهی دارند و به نفرات تیم خود اهمیت میدهند. اینها افرادی هستند که هر فرد دوست دارد برای آنها کار کند و از آنها پیرویکند این افراد چشماندازی روشنی از موفقیت دارند و به افراد کمک میکنند تا در مسیر شغلیخود پیشرفت کنند. افرادی زیادی هستند که میخواهند برای رهبران بزرگ کار کنند، هر چقدر سخت و طاقتفرسا هم باشد همهمان دوست داریم که بخشی از یک موفقیت بزرگ باشیم.
منابع:
- https://www.techtarget.com/searchcio/definition/leadership#:~:text=Leadership%20is%20the%20ability%20of,or%20ranking%20in%20a%20hierarchy.
- https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/leadership-styles/
- https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/leadership-traits-list/
- https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/leadership-theories/
- https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/adaptive-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/leadership-styles/
- https://www.imd.org/reflections/servant-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/participative-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/transactional-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/authoritative-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/delegative-leadership/
- https://www.imd.org/reflections/transformational-leadership/
نویسنده: میثاق خوشخوی
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
رهبر کسی است که میتواند بر دیگران نفوذ کند، حمایت آنها را به دست بیاورد و منبع الهام و انگیزه آنها شود. رهبران میتوانند فراتر از قوانین و چارچوبها فکر کنند و چشمانداز آینده را برای سازمان تعریف کنند.اما مدیران، کاملاً در چارچوب قوانین سازمان عمل میکنند و نظارت بر کارکنان، برنامهریزی، حل چالشهای داخلی سازمان را برعهده دارند.