مهارت های گوش دادن چیست و 4 روش تقویت سریع آن
هیچ چیز آزاردهندهتر از این نیست که افراد مورد علاقه ما یا افرادی که برایمان مهم هستند، به حرفهایمان گوش ندهند. نیاز به درک شدن، نیازی همیشگی است که هیچ گاه ما را ترک نمیکند و به همین دلیل است که گوش شنوا عاملی بسیار نیرومند در روابط انسانی به شمار میرود و درک نشدن واقعا دردناک است. در این مقاله در مورد چرایی و چگونکی گوش دادن موثر صحبت میکنیم. همچنین میتوانید با کمک تست مهارت شنیدن سطح فعلی این مهارت را در خود ارزیابی کرده و با استفاده از تکنیکهای ارائه شده در این مقاله مهارت گوش دادن خود را بهبود دهید.
مهارت گوش دادن چیست؟
چند وقت یکبار در زندگی کسی واقعا به حرفهای شما گوش میدهد؟ یعنی بدون این که حواسش به جای دیگری پرت شود، بدون این که وسط حرف شما بپرد، بدون این که جملههایتان را برای شما تمام کند، بدون آن که حس تعجیل را در شما ایجاد کند یا بخواهد نظراتش را به زور در ذهن شما بچپاند؟
اگر جزو آدمهای معدود خوش شانس نباشید به احتمال زیاد شما هم به ندرت این گوش دادن واقعی را تجربه کردهاید. چیزی که اغلب آن را تجربه میکنیم تظاهر به گوش دادن است که حتی گاهی همین را هم تجربه نمیکنیم. زمانی ادگار واتسون به شوخی گفت: «هیچ کس به حرفت گوش نمیدهد، مگر این که بداند نفر بعدی خود اوست.»
احتمالا شما هم موقعیتهای زیر را تجربه کردهاید:
*پزشکی که در تمام لحظات ویزیت، چشم از صفحه کامپیوتر خود برنداشته است.
*مدیری که در یک جلسه در اوج مباحثات با تلفن همراه خود پیامک میدهند.
*صحبت کردن با یک آشنا درباره یک مشکل سلامتی در حالی که او صحبت شما را قطع میکند تا به مشکل مشابهی که خود تجربه کرده اشاره کند.
*دوستی که در کمال خوشحالی میگوید در حال پر کردن ماشین ظرفشویی است و در حین گفتگو گوشی تلفن را بین گوش و شانه اش نگه داشته است.
ارتباط عمیق و همدلانه نتیجه گوش دادن اصیل و واقعی است که این گوش دادن خود حاصل تمرکز جدی روی طرف مقابل است. گوش دادن باعث میشود طرف مقابل به ما اعتماد کند و این احساس را پیدا کند که من آدم مهمی هستم.
گوش دادن یعنی توجه کردن، علاقه نشان دادن، اهمیت دادن، دل دادن، ابراز احساسات کردن، تصدیق کردن،… و درک کردن.
اشتیاق به درک شدن یعنی اشتیاق برای فرار از تنهایی و ایجاد پل ارتباطی. برای غلبه بر تنهایی به دیگران نزدیک میشویم، دریچه قلب و ذهن خود را بر روی آنها باز میکنیم، به این امید که ما را درک کنند. ظاهرا رسیدن به چنین درکی باید آسان باشد، اما واقعیت این است که این طور نیست.
اشتیاق به درک شدن، از جمله انگیزههای بسیار نیرومند انسان است. وقتی به سخنان ما گوش میکنند، احساس میکنیم ما را جدی میگیرند، به احساسات و ایده هایمان توجه میکنند و بالخره آن چه میگوییم اهمیت دارد.
انواع روشهای گوش دادن
گوش دادن غیرموثر
در این روش فرد ظاهرا حضور فیزیکی دارد اما متمرکز بر افکار خود است، حرف مخاطب را قطع میکند یا منتظر پاسخ دادن است.
گوش دادن فعال
در این روش، فرد به طور کامل به صحبتهای فرد دیگر تمرکز میکند و سعی میکند با ابراز علائق و احساسات خود نشان دهد که دارد به صحبتها گوش میدهد. به عنوان مثال، فرد ممکن است با حرکات بدنی مثبت یا با اظهار نظرهای خود نشان دهد که به دیگران گوش میدهد.
گوش دادن همدلانه
این روش شامل تمرکز بر درک عمیق مطلب و نیازهای فرد مخاطب است. در این روش، فرد نه فقط به کلمات بلکه به احساسات و حالات مخاطب نیز توجه میکند. شخصی که واقعا گوش میدهد، مدتی کوتاه چهارچوب فکری خود را کنار میگذارد و از دریچه چشم ما به موضوع نگاه میکند، چنین فردی ما را آن گونه که هستیم درک میکند و به این ترتیب به ما اعتبار میبخشد. این اعتبار همان چیزی است که احساس خود ارزشمندی را در ما ایجاد و تقویت میکند.
اساس خوب گوش دادن همدلی است و همدلی نیز میسر نمیشود مگر آن که مشغولیتهای خود را کنار بگذاریم و وارد تجربه طرف مقابل شویم.
همدلی یعنی آن چه را طرف مقابل سعی دارد بگوید، بفهمیم و نشان دهیم که منظور او را درک کردهایم. این همدلی ما را به فردی که سخن ما را میشنود و به ما و احساساتمان توجه دارد، متصل میسازد. گوش دادن همدلانه، روابط را دگرگون میکند. وقتی طرف مقابل احساسات عمیق و ناگفته ما را درک میکند، آن را در قالب کلام در میآورد و با بیانی روشن و گویا به ما منعکس میکند، مطمئن میشویم که ما را درک کرده است و از او به خاطر درک و انسانیتش ممنون میشویم.
تست مهارت گوش دادن
برای این که گوش دادن خود را محک بزنید عبارات زیر را بخوانید و گزینهای را انتخاب کنید که به طور معمول و از روی عادت انجام میدهید:
دیشب سردرد وحشتناکی داشتم
1- شاید بهتر بود یک آسپرین میخوردی
2- شاید نباید آن قدر قهوه میخوردی
3- آخی، چه بد
4- آخی، چه بد. کی شروع شد؟
5- منم سرم درد میکرد. شاید مربوط به هوا باشد.
دیشب اصلا نتوانستم بخوابم.
1- شاید بهتر باشد بیشتر ورزش کنی
2- تو هر شب جلوی تلویزیون خوابت میبرد، معلوم است که نمیتوانی خوب بخوابی
3- چه بد.
4- چه بد. نمیدانی چرا؟
5- منم دیشب نتونستم خوب بخوابم.
از جلسهای که برای کارکنان اداره میگذارند متنفرم
1- آیا فقط آن جا مینشینی و حوصلهت سر میرود یا این که مشارکت هم میکنی؟
2- بالاخره این هم بخشی از کارت هست، این طور نیست؟
3- آره، میفهمم چه میگویی.
4- آی گفتی! جلسههای شما چطوره؟
5- در جلسههای ما هر کس ایدهای دارد باید مطرح کند.
من دو برابر آنهای دیگر کار میکنم. اما هیچ کس قدر نمیداند.
1- شاید بهتر باشد کمتر کار کنی.
2- تقصیر خودت است. همیشه به این و آن خدمت میکنی.
3- این منصفانه نیست.
4- چند وقت اوضاع این طوری بوده؟
5- میفهمم چه می گویی. من خودم همیشه زودتر از همه سرکار حاضر می شوم و آخر از همه کار را تعطیل میکنم.
تحلیل تست مهارت گوش دادن
در تمام موارد فوق گزینه 1 توصیه، 2 انتقاد، 3 اظهارنظری همدلانه است که به مکالمه خاتمه میدهد، 4 اظهار نظری همدلانه است که سر صحبت را باز میکند و 5 صحبت کردن درباره خود است.
پاسخهای شما بیشتر از کدام جنس بود؟ توصیه؟ انتقاد؟ صحبت در مورد خود و یا همدلی؟
آیا پاسخهای شما از الگوی خاصی پیروی میکند؟ اظهارنظرهای همدلانهای که دیگران را دعوت به توضیح بیشتر میکند، تمرین کنید.
وقتی شخصی درباره احساساتش حرف میزند یا موضوعی او را هیجان زده کرده، یا آزارش میدهد، دوست دارد مخاطب به حرفش گوش دهد و درکش کند، نه این که با توصیه یا نقل ماجرایی مشابه، میان صحبت او بدود و کانون توجه را به خود برگرداند.
روشهای تقویت مهارت گوش دادن
چند تکنیک ساده ولی بسیار تاثیر گذار، برای تقویت مهارت گوش دادن را با هم مرور میکنیم.
۱- تشویق کردن
در تشویق کردن به دنبال این هستیم که به گوینده برسانیم که به آن چه میگوید علاقمندیم و همچنین او را تشویق به ادامه دادن سخن کنیم، برای انجام این فن، طی گفتگو از کلمات غیر تعهدی و با لحن صدای مثبت استفاده کنید مثل این که: “بله”، “می فهمم”
۲- بیان مجدد یا واضح کردن
در این تکنیک به دنبال این هستیم که آیا آنچه منظور گوینده بوده با درکی که برای ما اتفاق افتاده یکی است؟ به این منظورصحبتها و ایدههای گوینده را تکرار کنید مثلا: اگر خوب فهمیده باشم “نظر شما این است که…”، “شما گفتید که…”
همیشه با یک سوال تمام کنید: آیا درست متوجه شدم؟ اگر درست متوجه نشده باشید مخاطب شما میتواند آنچه را از قلم انداختهاید را اضافه کند و یا در قسمت هایی که اشتباه کردید شما را اصلاح کند.
۳- خلاصه کردن
یکی از سازندهترین روشها برای نشان دادن گوش دادن واقعی خلاصه سازی است. خلاصه سازی نوعی چکیده کردن صحبتهایی است که مراجع به شما گفته است. توجه کنید که این یک خلاصه است نه یک تکرار صرف
عبارتهای مفید برای اینکار عبارتند از
“پس اگه بتونم صحبتهای شما را خلاصه کنم…”، ایدههای اصلی که گفتی اینها هستند…”
۴- بازخورد
بازخورد یعنی این که صحبتهای مراجع را با کلام خودمان به او منعکس کنیم و علاوه بر آن احساسات او را، این به مخاطب این احساس را میدهد که عمیقا او را درک کردهایم مثلا “شما احساس میکنید که…”، “به نظرم در مورد اون ماجرا خیلی هیجان زده شدی…”
گوش دادن از اعماق جان، آن طورها هم که میگویند سخت نیست، اساسا تنها چیزی که لازم دارد تمایل به تعلیق این تصور است که از قبل، احساس طرف مقابل و راه حل مشکل او را میدانیم. درباره گوینده قضاوت نکنیم یا فرضیه نسازیم، بلکه حقیقتا روی شنیدن آنچه میگوید متمرکز شویم.
تمرین برای تقویت مهارت خوب گوش دادن موجب جذب دیگران میشود. همهی افراد شنوندههای خوب را دوست دارند و از بودن با آنها لذت میبرند و به آنها اعتماد میکنند و این سرآغاز شکل گیری یک رابطه همدلانه و محکم است.
شنیدن واقعی یعنی کنار گذاشتن موقت خود
برای شنیدن واقعی، باید به طور موقت خود و نیازهای خود را کنار بگذاریم اما اغلب این کار را نمیکنیم. شنیدن امری خودکار است، چون از روی عادت انجام میشود و چون هنگامی که دیگری حرف میزند، بدون توجه به سخن او، منتظریم نوبت حرف زدن ما برسد. اگر دقت کنید میتوانید مچ خود را بگیرید: یکی حرف میزند و شما در حالی که ظاهرا به صحبت او گوش میکنید، آن چه را میخواهید بگویید، در ذهن تکرار میکنید. صرف نگه داشتن زبان و حرف نزدن به معنای گوش دادن نیست. شنیدن واقعی یعنی ذهنیات خود را به طور موقت کنار بگذارید و بر آن چه طرف مقابل سعی دارد بگوید تمرکز کنید.
گوش دادن به دیگران، یعنی این که اجازه دهیم آنها حرف خود را تمام کنند، به آنها فرصت دهیم آن چه را در ذهن دارند به زبان آورند، به گفتارشان علاقه نشان دهیم و تجربه آنها را تصدیق کنیم و در یک کلام نشان دهیم که آنها را درک کرده ایم. درک دیگران به این نیست که فکر کنیم از افکار و احساسات آنها خبر داریم. درک دیگران نیاز به شنیدن واقعی و کشف کردن دارد.
این تجربه را آغاز کنید و منتظر غنا و عمق بیشتر در روابط خود باشید.
منابع:
کتاب هنر گمشده گوش دادن، مایکل پی. نیکولز، ترجمه اکرم کرمی
مدیر در نقش کوچ/ جنی راجرز، کارل ویتل وورث، اندرو گیلبرت/ترجمه افشین محمد
مربی گری در مدیریت/منوچهر سلطانی
تجربیات شخصی نویسنده
نویسنده: سونیا جلالی
درباره سونیا جلالی
من سونیا جلالی هستم، موسس آکادمی تخصصی مدیریت منابع انسانی، بیش از یک دهه در حوزه مدیریت منابع انسانی کارکردم و عناوین مختلفی را یدک کشیدم. از زمانی که مدیریت منابع انسانی را شناختم جایگزین بهتری برای آن پیدا نکردم که به بودن من معنا دهد، شناخت انسانها و پيچيدگیهاشون و كمك به آنها برای رشد و توسعه و موثر بودن شان در سازمان چيزی بود كه در پیاش بودم و يافتمش و رفته رفته خواندم و تجربه كردم و آموختم و لذت بردم و رشد کردم.
نوشته های بیشتر از سونیا جلالی
دیدگاهتان را بنویسید