چطور مشاور مدیریت منابع انسانی شویم؟

مشاوره مدیریت یکی از جذاب‌ترین مشاغل دنیاست، روزنامه معروف گاردین نظرسنجی را در بین مخاطبان خود انجام داده با این عنوان که: فکر می‌کنید می‌توانید مشاور مدیریت بشوید؟ 64 درصد گفته‌اند بله

مشاوره مدیریت هم چنین یکی از پردرآمدترین مشاغل است. در آمریکا مشاوران تازه کار به طور متوسط سالیانه 58 هزار دلار درآمد دارند و مشاوران با تجربه به طور متوسط 259 هزار دلار درآمد کسب می‌کنند.

این جذابیت ذاتی، در کنار بکر بودن و جوان بودن صنعت مشاوره در ایران در مقایسه با سایر حوزه‌های تخصصی، باعث جذب نیروی انسانی جوان، به این حوزه شده است و یکی از اولویت‌های اصلی فارغ التحصیلان رشته مدیریت و به خصوصMBA محسوب می‌شود.

در حوزه مدیریت منابع انسانی هم بسیاری از کارشناسان و مدیران این حوزه و حتی افراد تازه کار، چشم انداز شغلی خود را به عنوان مشاور ترسیم کرده‌اند. در این مقاله قصد دارم براساس تجربیات کاری گرداوری شده در آکادمی تخصصی مدیریت منابع انسانی ابعاد مختلف و کم و کیف کار کردن در حرفه مشاوره مدیریت منابع انسانی را با شما به اشتراک گذارم.

تعریف مشاور مدیریت منابع انسانی 

مشاوران منابع انسانی متخصصانی هستند که از خارج یک کسب و کار یا سازمان استخدام شده‌اند و وظیفه دارند نیازها، مشکلات و چالش‌های مرتبط با منابع انسانی سازمان را تشخیص داده و حل کنند.

اغلب مشاوران منابع انسانی برای ارائه راه حل‌ها و توصیه‌های سطح بالا به تیم‌های مدیریتی سازمان استخدام می‌شوند.

چرا شرکت‌ها مشاوران منابع انسانی را جذب می‌کنند؟

 دو دلیل رایج برای این کار وجود دارد.

اولین دلیل این است که برخی از کسب‌وکارهای کوچک، از تیم منابع انسانی داخلی توانمند و یا تخصص لازم برای انجام پروژه‌های مهمی مانند پیاده سازی فرایند مدیریت عملکرد برای کارمندان برخوردار نیستند. در این شرایط، شرکت‌ها از یک مشاور بیرونی به منظور راهنمایی و یا طراحی و پیاده سازی پروژه کمک می‌گیرند.

دلیل دوم این است که شرکت‌های بزرگتر ممکن است با امید به دست آوردن دیدگاه خارجی در مورد یک پروژه یا چالش خاص، از مشاور منابع انسانی استفاده کنند مثلا یک شرکت با افزایش نرخ خروج کارکنان روبروست، در این حالت مشاور می‌تواند به عنوان یک شخص سوم و بدون درگیر شدن در سیاست‌های داخلی سازمانی یا سایر موضوعاتی که ممکن است تصمیم‌گیری عینی را چالش‌ برانگیز کند، روی پرداختن به مشکلات واقعی تمرکز کند.

مشاوران مدیریت منابع انسانی در قالب چه نقش‌هایی فعالیت می‌کنند؟

مشاوران مدیریت منابع انسانی در قالب نقش‌های مختلف و بکارگیری رویکردهای متفاوت، به سازمان‌ها کمک می‌کنند در ادامه انواع نقش‌های مشاوره مدیریت منابع انسانی معرفی شده است.

مشاوره تخصصی

 مشاوره تخصصی مربوط به زمانی است که کارفرما مسئله را به درستی تشخیص داده باشد اما دانش کافی برای حل آن را نداشته باشد. به طور مثال کارفرما می‌داند که نیاز به طراحی سیستم حقوق و دستمزد در سازمان دارد اما توانایی تخصصی لازم برای پیاده‌سازی آن را ندارد. پس مساله روشن است و از مشاور دعوت می‌شود که یک سیستم حقوق و دستمزد کارآمد را برای سازمان طراحی کند.

مشاوره با مدل پزشک – بیمار

در این مدل کارفرما می‌داند که مشکلاتی وجود دارد، اما ریشه آن و نیز راه‌های برطرف کردن آن را نمی‌داند. مثلا می‌داند که انگیزه کارکنان کاهش یافته است اما چرایی و نحوه حل آن را نمی‌داند. در این حالت مشاور کمک می‌کند که ریشه‌های مشکل پیدا شده و توصیه‌های بهبود را نیز ارائه می‌کند.

مشاور اجرایی

در این مدل مشاور صرفا به توصیه دادن اکتفا نکرده و دست به اجرا و اقدام می‌زند به طور مثال سازمانی که  مصاحبه و انتخاب نیروهای خود را به مشاور واگذار می‌کند.

مشاور تسهیلگر

در این رویکرد کارفرما هم مشکل را می‌داند و هم راهکار رفع آن را. اما نیاز دارد فردی از بیرون سازمان که ذی نفع نیست و پذیرش بیشتری دارد به حل مسائل سازمان کمک کند. مثلا از کارکنان نظرسنجی کند یا جلسات بازخورد عملکرد را در سازمان تسهیل‌گری نماید.

تبدیل شدن به یک مشاور منابع انسانی

اگر ایده ورود به دنیای مشاوره منابع انسانی برای شما جالب است، قبل از تصمیم گیری نهایی باید به سوالات زیر فکر کنید.

آیا تجربه و تحصیلات لازم برای موفقیت را دارم؟

سازمان‌ها مشاوران منابع انسانی را برای پوشش شکاف‌های تخصصی که در داخل فاقد آن هستند، استخدام می‌کنند. تخصص در اینجا کلمه بسیار مهمی است.  شما باید از یک پایگاه دانش قوی برخوردار باشید.

بدون استثنا مشتریان از مشاوران انتظار دارند حرفه‌ای باشند متاسفانه مشاوره مدیریت حرفه‌ای‌ست بدون قانونمندی که هیچ مانعی برای ورود به آن وجود ندارد و هر کس می‌تواند یک کارت ویزیت چاپ کرده و خود را یک مشاور با تجربه جا بزند.

به طور معمول، مشاوران منابع انسانی چندین سال تجربه در این زمینه و حداقل مدرک لیسانس دارند و بسیاری از کارفرمایان مشاوران دارای مدرک کارشناسی ارشد و یا دکترا را ترجیح می‌دهند.

مهم است که قبل از پریدن به میدان، یک خود ارزیابی صادقانه انجام دهید. رزومه و تجربیات خود را مرور کنید و از خود بپرسید:

“اگر این رزومه یک غریبه بود، آیا به این شخص اعتماد می‌کردم تا تصمیمات مهمی در مورد منابع انسانی سازمان من بگیرد؟”

داشتن تجربه کار واقعی در سازمان‌ها در حوزه‌های کارشناسی و مدیریتی منابع انسانی و لمس مسائل و چالش‌های آن‌ها در این حوزه، قبل از ورود به این حرفه، بسیار کمک کننده است.

مشاوره عمومی یا تخصصی مدیریت منابع انسانی ارائه می‌دهم؟

یکی دیگر از عوامل مهمی که باید در نظر بگیرید این است که آیا مشاوره شما بر روی یک حوزه تخصصی از حوزه منابع انسانی مثل جذب و استخدام تمرکز خواهد کرد یا مسیر کلی‌تری را در پیش خواهد گرفت و به عنوان یک مشاور عمومی مدیریت منابع انسانی فعالیت خواهید کرد.

هیچ مسیر درست و غلطی وجود ندارد. این فقط به تجربه و ترجیح شخصی شما بستگی دارد. اگر تجربه قبلی شما از یک حوزه تخصصی پشتیبانی می‌کند می‌توانید یک یا دو حوزه تخصصی را انتخاب کنید. در عین حال، بکارگیری رویکرد مشاوره عمومی می‌تواند پایگاه مشتریان بالقوه شما را گسترش دهد.

با این اوصاف، تصمیم گیری در مورد تخصصی بودن یا نبودن نباید سیاه و سفید باشد. بسیاری از مشاوران می‌توانند از رویکرد ترکیبی استفاده کنند یعنی مشاوره عمومی منابع انسانی ارائه دهند، اما همچنین روی یک یا دو حوزه تمرکز کنند که در آن دانش عمیق تری دارند.

فریلنسری یا کار با یک شرکت مشاوره مدیریت منابع انسانی؟

یک تصمیم دیگر برای ورود به حرفه مشاوره مدیریت منابع انسانی این است که می‌خواهید به صورت یک مشاور مستقل و یا به اصطلاح فریلنسر کار کنید یا به عنوان عضوی از یک شرکت مشاوره مدیریت؟

انتخاب مشاور مستقل بودن نیازمند این است که روی برند سازی شخصی‌تان کار کنید، بتوانید اعتماد و ارزش ایجاد کنید تا شناخته شوید.

اگر مشاور مستقل بودن را انتخاب می‌کنید باید بتوانید به این سوالات پاسخ دهید.

بازار هدف من چیست؟

چه تخصص یا مزیت منحصر به فردی دارم؟

آیا مشتریان بالقوه کافی در منطقه تخصص من وجود دارد؟

هزینه‌های سربار من (فضای اداری، لوازم، سفر، مالیات و غیره) چقدر است؟

آیا می‌دانم برای خدماتم چطور قیمت گذاری کنم؟ آیا این رقم به خوبی با رقبا مقایسه می‌شود؟

چگونه مشتری جذب خواهم کرد؟

انتخاب دیگر کار کردن با شرکت‌های مشاوره مدیریت منابع انسانی‌ست.

کار کردن با شرکت‌های مشاوره مدیریت بخصوص در شروع مسیر به شما این فرصت را می‌دهد که بدون دغدغه بازاریابی برای اخذ پروژه، در پروژه‌های زیادی شرکت کنید، چالش‌ها و مسائل سازمان‌های متفاوت را از نزدیک لمس کنید و بتوانید مشاور پخته‌تری شوید.

بسیاری از افراد فعال در شرکت‌های مشاوره مدیریت، فعالیت خود را در این شرکت‌ها در قالب کارآموز شروع کردند.

همچنین عضوی از یک تیم مشاوره بودن و گوش دادن به توصیه‌های افرادی که قبلا به عنوان مشاور منابع انسانی این مسیر را طی کرده‌اند حکمت بسیار دارد.

مشاور مدیریت منابع انسانی چه شایستگی‌هایی باید داشته باشد؟

دانش و مهارت تخصصی

داشتن ترکیبی از تجارب، اطلاعات زمینه‌ای و دانش تخصصی در تمام فعالیت‌های تخصصی حوزه مشاوره مدیریت منابع انسانی و توانایی ابراز نظر شفاف در مورد آن.

تفکر تحلیلی و حل مساله

شناسایی مشکلات و مسائل مرتبط با کار، توانايی تجزيه و تحليل مشکلات به اجزای آن و بررسی آنها، نتیجه گیری سریع و واقع بینانه بر اساس داده‌ها و اطلاعات؛ ارزیابی دقیق علل ریشه‌ای قبل از ارائه راه حل‌ها، ارائه راه حل‌های خلاقانه

مهارت‌های ارتباطی و شبکه سازی

توانایی برقراری ارتباط کلامی و شنیدن موثر، توانایی نگارش شفاف و ساختارمند، تاثیرگذاری مطلوب، اطلاع‌رسانی و متقاعد‌سازی، نشان دادن همدلی و حساسیت نسبت به نیازها و دغدغه‌های دیگران. حفظ ارتباط از طریق بازدیدها، تماس‌های تلفنی، مکاتبات و حضور در جلسات و رویدادهای اجتماعی متناوب.

تمرکز بر مشتری

نشان دادن دغدغه برای نیازها و انتظارات مشتریان و قرار دادن اولویت بالا برای آنان؛ حفظ ارتباط با مشتریان؛ استفاده از درک نیازهای مشتریان به عنوان مبنای تصمیم گیری و اقدامات اجرایی.

رشد و یادگیری فردی

تجزیه و تحلیل و شناخت نقاط قوت و ضعف خود، داشتن درک واقع بینانه و واضحی از اهداف، توانمندی‏‌ها و محدودیت‏‌های خود و داشتن برنامه‌ای جهت توسعه قابلیت‌های خود با استفاده از منابع گوناگون، یادگیری اطلاعات یا ایده‏‌های جدید و استفاده موثر از آنها، به روز نگه داشتن دانش و مهارت‏‌های فردی و یادگیری از موفقیت‏‌ها و شکست‏‌ها.

قابل اعتماد بودن و رازداری

حفظ وعده‌ها و عمل به تعهدات، یکی بودن حرف و عمل، حفظ اسرار سازمانی کارفرمایان، شناسایی و همراستایی با ارزش‌های سازمانی 

شبکه سازی برای مشاوران منابع انسانی اختیاری نیست.

مشاوران موفق برای ماندگاری نیاز شبکه‌سازی دارند. یکی از گزینه‌هایی که ممکن است مثمر ثمر باشد، ایجاد روابط با سایر مشاوران منابع انسانی یا ارائه‌دهندگان خدمات در زمینه‌هایی است که شما در آن مهارت کافی ندارید. این فرصتی را برای یک رابطه سودمند دوجانبه ایجاد می‌کند.

نقاط ضعف حرفه مشاوره مدیریت منابع انسانی

در کنار همه جذابیت‌های حرفه مشاوره مدیریت نقاط ضعفی هم وجود دارد که آگاهی از آن می‌تواند شما را به تصمیم گیری بهتر در مورد ورود به این حرفه کمک کند.

1- مشاور بودن بخصوص در قالب فریلنسر برای شما درآمد ثابت به ارمغان نمی‌آورد. تصور برخی این است که با ورود به این حرفه یک شبه ثروتمند می‌شوند. اما واقعیت این است که بسیاری از مشاوران، حتی با طی کردن سال‌های طولانی در این حرفه نسبت به مدیران منابع انسانی سازمان‌های بزرگ درآمد کمتری دارند.

2- مشاور بودن زندگی و زمان‌های شخصی شما را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. مشتریان و کارفرمایان انتظار پاسخگویی 24 ساعته دارند و پیدا کردن مرز بین زمان‌های کاری و فردی بسیار سخت به نظر می‌رسد.

3- صنعت مشاوره در ایران خیلی هم خوشنام نیست و ورود افراد مختلف بی‌سواد و با عناوین رنگارنگ به این حرفه، کار را برای شما به عنوان مشاور سخت می‌کند.

آیا شما در آینده مشاور منابع انسانی شوید؟

راه اندازی کسب و کار مشاوره منابع انسانی یک قدم بزرگ است که نیاز به بررسی و برنامه ریزی دقیق دارد. چیزی که همیشه می‌تواند برای شما مفید باشد آموزش و تمرکز بر توسعه فردی است. توسعه دانش تخصصی و نیز شایستگی‌های حرفه مشاوره مدیریت منابع انسانی اولین قدم عالی برای کسانی است که به دنبال شروع کار حرفه‌ای در این زمینه هستند.

منابع

https://www.rasmussen.edu/degrees/business/blog/becoming-hr-consultant/

کتاب ابزارهای ضروری برای مشاوره مدیریت نوشته سیمون ای. بارتون شاو-گان ترجمه علی نعمتی شهاب

دانش و تجربیات شخصی نویسنده در حرفه مشاوره مدیریت منابع انسانی

نویسنده: سونیا جلالی