چطور از تحلیل SWOT در مدیریت منابع انسانی استفاده کنیم؟+مثال
تحلیل SWOT یکی از قدیمیترین ابزاراهای استراتژیک برای شناسایی نقاط قوت و ضعف درونی و فرصتها و تهدیدهای بیرونی سازمان است. در مدیریت منابع انسانی تحلیل جامع SWOT شما را برای ایجاد استراتژیهای مؤثر منابع انسانی آماده میکند.
در این مقاله نحوه به کارگیری این ابزار در مدیریت منابع انسانی تشریح شده است.
تحلیل SWOT چیست؟
تحلیل SWOT منابع انسانی ابزاری استراتژیک در مدیریت منابع انسانی است که برای تدوین نقشه راه و تحقق چشمانداز کنونی و آینده سازمان به کار میرود. تحلیل SWOT مخفف نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصتها (Opportunities)، و تهدیدها (Threats) است. نقاط قوت و ضعف همواره مربوط به محیطهای داخلی یک سازمان هستند، در حالی که فرصتها و تهدیدها عوامل خارجی به شمار میآیند.
نقاط قوت (Strengths)
نقاط قوت به ویژه آن چیزی هستند که شما در آن بهترین هستید و دیگران نمیتوانند مانند شما عمل کنند. مثلاً اگر سازمان دارای تیم با استعداد و کارآمد یا برنامههای آموزشی مؤثری باشد، این موارد بهعنوان نقاط قوت شناخته میشوند که میتوانند در جذب و نگهداشت کارکنان تأثیرگذار باشند.
نقاط ضعف (Weaknesses)
نقاط ضعف حوزهای هستند که نیاز به بهبود دارد مشروط به اینکه به درستی شناخته شوند. تحلیل SWOT کمک میکند تا مشکلات و نقاط ضعف بخش منابع انسانی، مانند نبود سیستمهای ارزیابی عملکرد یا کمبود فرصتهای آموزشی، شناسایی شوند. با شناخت این ضعفها، سازمانها میتوانند برنامههای بهبود را طراحی کنند.
فرصتها (Opportunities)
فرصتها به محیط خارجی سازمان مربوط میشوند. مثل تغییرات بازار کار، فناوریهای جدید، یا قوانین حمایتی ممکن است فرصتهای خوبی برای سازمان فراهم کنند تا از این فرصتها برای تقویت منابع انسانی بهرهبرداری کند.
تهدیدها (Threats)
تهدیدها هم عوامل بیرونی هستند که ممکن است بر سازمان شما تاثیر بگذارند. مانند رقابت بالا در جذب استعدادها، تغییرات قوانین کار یا مشکلات اقتصادی که میتوانند تأثیر منفی بر منابع انسانی داشته باشند. تحلیل SWOT به سازمان کمک میکند تا این تهدیدها را پیشبینی و مدیریت کند.
نقاط قوت و ضعف عوامل داخلی درون سازمان هستند که میتوان آنها را کنترل کرد. فرصتها و تهدیدها عوامل خارجی هستند که خارج از کنترل منابع انسانی قرار دارند.
چرا منابع انسانی باید تحلیل SWOT انجام دهد؟
تحلیل SWOT برای بخش منابع انسانی این امکان را فراهم میکند که عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر منابع انسانی سازمان خود را شناسایی کرده و تیم را برای ایجاد استراتژیهای بلندمدت آماده کند.
آگاهی از نقاط قوت به شما کمک میکند تا اهداف بلندمدت و کوتاهمدت خود را تدوین کنید. شناسایی ضعفها به شما اجازه میدهد کمبودها را برطرف کرده یا در برخی زمینهها بهبود ایجاد کنید. فرصتها، چشماندازی از مسیر آینده دپارتمان شما ارائه میدهند. تهدیدها میتوانند شما را از مشکلات و ریسکهای احتمالی در آینده آگاه کنند.
تحلیل SWOT میتواند به دپارتمان منابع انسانی کمک کند تا تصمیم بگیرد چه بخشهایی قوی و در کدامها ضعیف هستند، تا منابع بهدرستی تخصیص داده شوند.
توصیه میشود رهبران منابع انسانی هر شش ماه یکبار تحلیل SWOT را انجام دهند تا بررسی کنند که چگونه نیازهای نیروی کار در طول دوره تغییر کردهاند و چگونه به این تغییرات پاسخ دهند.
چگونه منابع انسانی میتواند تحلیل SWOT انجام دهد
1. نقاط قوت خود را شناسایی کنید
نقاط قوت به داراییهایی اشاره دارد که میتوانند سازمان را به سمت اهدافش هدایت کنند. مثلا داشتن یک برند کارفرمای شناختهشده نهتنها برای شهرت شما خوب است، بلکه به کاهش هزینههای استخدام نیز کمک میکند. یا یک بسته جبران خدمات رقابتی تأثیر قابلتوجهی بر رضایت کارکنان دارد.
برخی از پرسشهایی که میتوانید برای شناسایی نقاط قوت خود در نظر بگیرید:
- چه دستاوردهایی در بخش منابع انسانی حاصل شده است؟
- چه چیزی منابع انسانی شما را از دپارتمانهای منابع انسانی سایر سازمانها متمایز میکند؟
- چه عواملی باعث برجستگی دپارتمان منابع انسانی شما میشود؟ به عنوان مثال، دسترسی به ابزارهای منابع انسانی یا داشتن مهارتهای تخصصی و منحصر به فرد.
2. ضعفهای خود را بشناسید
ضعفها عواملی داخلی هستند که بهعنوان یک «نقص» عمل میکنند و میتوانند بر سازمان تأثیر منفی بگذارند. مثلا نرخ بالای خروج کارکنان به این معنی است که شرکت در حفظ کارکنان خود برای مدت طولانی ناموفق است. یا به طور مثال بودجه محدود استخدام میتواند روند استخدام را طولانی کند.
برخی از پرسشهایی که میتوانید برای شناسایی ضعفهای خود در نظر بگیرید:
- در کدام بخشهای منابع انسانی در حال حاضر عملکرد ضعیفی دارید؟
- چه عواملی داخلی، دستیابی به اهداف منابع انسانی را دشوار میکنند؟
- چه منابعی در دپارتمان منابع انسانی شما کمبود دارند (نیروهای انسانی، فناوری، منابع)؟
3. فرصتهای خود را کشف کنید
فرصتها عوامل خارجی هستند که میتوانند منجر به رشد دپارتمان منابع انسانی شوند. به طور مثال سرمایهگذاری در فناوری منابع انسانی میتواند عملیات منابع انسانی را با خودکارسازی و سادهسازی وظایف تکراری مانند غربالگری رزومهها، حقوق و دستمزد، ثبت زمان و ایجاد و نگهداری سوابق کارکنان تسریع کند.
برخی از پرسشهایی که باید هنگام کشف فرصتها به آنها توجه کنید:
- چه منابع خارجی میتوانید برای دستیابی به اهداف منابع انسانی خود بهکار گیرید؟
- کدام فناوریهای منابع انسانی در آینده مورد تقاضا خواهند بود؟
- چه ابزارها یا فناوریهای منابع انسانی را میتوان تهیه یا استفاده کرد تا منابع انسانی وظایف خود را کارآمدتر انجام دهد؟
- سهامداران چه دیدگاهی نسبت به دپارتمان منابع انسانی دارند؟
4. تهدیدهای خود را شناسایی کنید
تهدیدهای دپارتمان منابع انسانی عوامل خارجی هستند که بهطور منفی بر سازمان تأثیر میگذارند. به طور مثال اگر رقبای شما کارکنان را برای نقشهای خاص استخدام کنند، جنگی برای جذب استعدادها در میگیرد. بهویژه در بازاری که کمبود استعدادها وجود دارد. یک گزارش از کورنفری نشان میدهد که تا سال ۲۰۳۰، بیش از ۸۵ میلیون شغل ممکن است بدون پر شدن باقی بمانند زیرا ممکن است افراد ماهر کافی برای پر کردن آنها وجود نداشته باشد. اگر این مشکل حل نشود، کمبود استعداد میتواند منجر به حدود ۸.۵ تریلیون دلار درآمد سالانه تحققنیافته تا سال ۲۰۳۰ شود.
برخی از پرسشهایی که باید هنگام شناسایی تهدیدها به آنها فکر کنید:
- آیا اتوماسیون وظایفی را که تیم منابع انسانی قبلاً انجام میداد، جایگزین میکند؟
- کاندیداها هدف یا صنعت منابع انسانی چه دیدگاهی نسبت به سازمان شما دارند؟
- آیا تیمهای منابع انسانی سایر شرکتها در مقایسه با شما برتری خاصی دارند؟
یک نمونه تحلیل SWOT
در ادامه یک نمونه جدول تحلیل SWOT برای منابع انسانی ارائه شده است.
نکاتی برای انجام تحلیل SWOT
یک تحلیل SWOT مؤثر نیاز به جمعآوری دادههای مناسب و استفاده از آنها برای اتخاذ تصمیمات صحیح منابع انسانی دارد. در اینجا نکاتی برای انجام تحلیل SWOT در منابع انسانی آورده شده است:
- شناسایی ذینفعان کلیدی: کارکنان، مدیریت، صنعت و جامعه همه در شناسایی و تحلیل عوامل در هر دسته (نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها) مشارکت دارند، بنابراین مهم است که نظرات هر بخش را دریافت کنید.
- برگزاری یک جلسه طوفان فکری با هر ذینفع: این جلسه برای کشف نقاط قوت و ضعف که بر یکدیگر و سازمان بهطور کلی تأثیر میگذارند، برگزار میشود. طوفان فکری دیدگاهها و بینشهای جدیدی را به ارمغان میآورد که احتمالاً در صورت برگزاری جلسه تنها با تیم منابع انسانی به وجود نمیآید. برای جمعآوری دادهها در مورد فرصتها و تهدیدها تحقیق کنید. از حدس و گمان خودداری کنید و در صورت امکان، تحقیقات خود را با ارقام، نمودارها یا تصاویر پشتیبانی کنید.
- از آنجا که تحلیل SWOT بهعنوان مبنایی برای استراتژیهای منابع انسانی شما تبدیل خواهد شد، تعیین و اندازهگیری KPIهای مهم برای پشتیبانی از یافتههای شما ضروری است. نمونههایی از KPIها شامل نرخ خروج کارکنان، زمان استخدام و غیره است.
- تحلیل SWOT خود را ایجاد کنید. تمام عواملی را که از ذینفعان جمعآوری کردهاید، فهرست کنید و آنها را به ترتیب اهمیت مرتب کنید: از مهمترین تا کماهمیتترین. عوامل اولویتدار که بیشترین سود را برای کسبوکار شما به ارمغان میآورند.
- برنامههای عملیاتی ایجاد کنید تا مشخص کنید که آیا:
- میتوانید از نقاط قوت خود برای ایجاد فرصتها در بازار استفاده کنید
- میتوانید از نقاط قوت و فرصتهای خود برای از بین بردن نقاط ضعف و تهدیدها استفاده کنید
- میتوانید تهدیدها را در رابطه با نقاط ضعف کاهش دهید
- تحلیل انجام شده را در مکانی نگهداری کنید که همه ذینفعان به آن دسترسی داشته باشند. هر از چند گاهی آن را مرور کنید تا به اولویتها توجه و برنامههای تعریف شده عملیاتی شوند.
جمعبندی
تحلیل SWOT منابع انسانی به تیم منابع انسانی این امکان را میدهد تا دید واضحی از عوامل داخلی و خارجی داشته باشد. نقاط قوت و ضعف عوامل داخلی درون سازمان هستند که میتوان آنها را کنترل کرد. فرصتها و تهدیدها عوامل خارجی خارج از سازمان هستند که فراتر از کنترل منابع انسانی هستند. تحلیل دقیق نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها تیم منابع انسانی را برای ایجاد استراتژیهای مؤثر آماده میکند.
منابع
https://www.aihr.com/blog/hr-swot-analysis/
https://web.hr/contents/hr-swot-analysis-eguide
تهیه کننده: مسعود شکری
درباره مسعود شکری
مسعود شکری هستم، دانشجوی دکتری مدیریت سیستمها و فعال در حوزه منابع انسانی. همیشه به تولید محتوا علاقه داشتم و اکنون این علاقه در خدمت منابع انسانی قرار گرفته است. تلاش برای رشد و توسعه دیگران همواره یکی از لذت بخشترین کارها برایم بوده و سعی میکنم با زبان و قلم و شغلم، این مهم را به سر منزل مقصود برسانم. (mshekari95@gmail.com)
نوشته های بیشتر از مسعود شکری
دیدگاهتان را بنویسید